Eserlerimi Başka Bir Ülkeden mi Çıkarmalıyım? Daha Fazla Ödeme Yaptıktarını Duydum.
Okuma süresi: yaklaşık 4 dakika
Eserlerimi başka bir ülkeden mi çıkarmalıyım? Daha fazla ödeme yaptıktarını duydum. Evet, başka bir ülkeden eser çıkarmanın bazı faydaları olabildiği gibi (müzik türü, uzmanlaşmış yapımcı, PR gibi konular), aynı eser için daha fazla hakediş elde etmek ya da ödemeyi EUR ya da USD almak bu faydalardan değil kesinlikle.
Bu hafta bana sıkça sorulan ve tamamen yanlış anlaşılan bir konuya açıklık getirmek istiyorum.
Eserlerini yurtdışından yayınlanması, yani yapımcınızın ya da dağıtımcınızın Türkiye’ den değil de Almanya’ dan ya da Amerika’ dan olması size daha fazla gelir getirir mi?
Bunu için ilk önce gelirlerin nereden geldiği, kaynağının ne olduğu, hakedişlerin nasıl hesap edildiği, nasıl dağıldığı konusu açacağız ve daha sonra rakamlarla yukarıdaki efsanenin doğru olmadığını ortaya koyacağız.
Bu yazıda bahse konu gelir, komşu haklar kapsamında olan yapımcı haklarına ilişkin hakedişleri içeriyor, malumunuz diğer haklardan doğan başka hakediş türleri mevcut olup bunlarla ilişkili hakları anlattığımız Cover/Remix Yapmak yazımızla ilgilenebilirsiniz.
Temel hatları ile belirtecek olursak gelir kaynaklarını şöyle özetleyebiliriz:
- Dinlenmeler (stream)
- İzlenmeler (views)
- İndirmeler (download)
- Sosyal medya kullanımları
- Reklam/Film/Dizi kullanımları, lisanslamaları (Sync)
- Turne, konserler
- Ürün kullanımları, lisanslamaları (merchandising)
Yapımcı Haklarının Sahibi Kim?
Bu sorunun yanıtı aslında gayet açık: eğer sanatçı bağımsız ise bu haklar kendisinde, bir yapımcı ile anlaştı ise bu haklar yapımcıda oluyor.
Klasik anlamda yapımcılar eser üretiyor, dağıtımını sağlıyor, pazarlamasını yapıyor ve eserlerin satılmasını/tüketilmesini sağlıyorlar. Buna karşılık eserlerin gelirlerini, hakedişlerini topluyorlar. Bağımsız sanatçılar ise tüm bu bahse konu işleri kendileri yapıyorlar ve hakedişleri kendileri topluyorlar.
Doğru yapımcının müzik ekosistemi içerisinde önemli işlevleri var ama bağımsız kalmak mi yapımcı ile çalışmak mı derseniz, onu uzun uzun konuştuğumuz başka iki (2) ayrı yazı var: Bagımsız mi yoksa Yapımcıyla mi?, ve Yapım Şirketi Nedir? Yapım Şirketinden Neler Beklemeliyim?.
Her anlaşma farklı olmakla birlikte yapımcı hakları, yukarıda bahsedilen gelirlerin ilk dört (4) tanesini içeriyor genellikle. Bunların nasıl bölüşüleceği, diğer gelir kalemlerinin yapımcı ile yapılan anlaşmanın parçası olup olmadığı, -anlaşmadan anlaşmaya- sanatçının kariyer ve konumuna göre değişebiliyor.
Yapımcı Gelirleri Nereden Ediniyor?
Bahse konu tipik yapımcı gelirleri (ilk dört) dijital platformlardan (Spotify, AppleMusic vb) ve sosyal medya platformlarından (TikTok, Instagram vb) geliyor ve şu şekilde oluşuyor:
- Yapımcı geliri bir dağıtımcı aracılığı ile dijital mecralara dağıtıyor (sosyal medya mecraları dahil)
- Mecralar oluşan gelirleri (modele göre reklam, abone, satın alma, sosyal medyada kullanma) bir kısmını kendilerine ayırarak (işletme gideri, AppleMusic için %30 iken, YouTube için %45-55 olabiliyor) dağıtımcılara ödüyorlar
- Dağıtımcılar tüm platformlardan gelen gelirleri bir araya getirip, bir kısmını kendilerine ayırarak (%15-25 civarinda), yapımcıya teslim ediyorlar
- Yapımcı geliri sanatçı ile anlaşmasına uygun şekilde dağıtıyor, kendisi kullanıyor ya da sanatçının geliştirilmesine yatırım yapıyor
Gelirler İzlenme/Dinlenme Başına Nasıl Hesaplanıyor?
- Platformlar izlenme/dinleme başına ne ödüyorlar?
- Hesap nasıl yapılıyor?
- İzlenme/dinleme başına ödeme her ülke için aynı mı?
İste aslında yanlış anlama burada başlıyor, bunu önlemek için platform gelir ve ödemelerini doğru anlamak lazım.
Malum platformların varlıkları hemen hemen her ülkede mevcut, ve platformlar her ülke için uygun yerel fiyatlar uyguluyor.
Spotify üyelik fiyatı Türkiye için ayda 8.99TRY iken ABD için ayda 9.99USD yani bu yazının yazıldığı tarih itibariyle ABD fiyatı Türkiye fiyatının nerede ise 8 katı oluyor.
Amerika’ da yaşayan bir Türk öğrenci San Francisco’ da Spotify’ a ayda 9.99USD (79.92TRY) öderken, aynı öğrencinin Zekeriyaköy’ de yaşayan kardeşi 8.99TRY ödüyor, hem de tamı tamına aynı servis.
Peki platformlar topladıkları gelirleri nasıl bölüşüyorlar, stream başına gelir hesabı yapıyorlar?
Platformların ödemelerine temel teşkil eden hesap izlenme/dinlenme başına hesap edilen gelir (prorata). Daha sonra bu oran dinlenme/izlenme sayısı ile çarpılıyor.
Platformlar her ülkede edinilen gelir (reklam karşılıği dinleme, üyelik ücretleri vs) üzerinden kendi paylarını düştükten sonra kalan net geliri toplam izlenme/dinlenme sayısına bölerek o ülke için izlenme/dinlenme başına geliri buluyorlar.
Daha sonra her eser için toplam izlenme/dinlenme sayısını bu oranla ile çarparak, o eser için dağıtımcıya ödenecek toplam geliri buluyorlar.
Eser A için Gelir, = izlenme/dinlenme başına gelir X izlenme/dinlenme sayısı
Dağıtımcıya ödenecek aylık gelir ise, dağıtımcının temsil ettiği tüm eserler için bu hesap yapılarak elde ediliyor.
Tüm eserler için Toplam Aylık Gelir = Eser A + Eser B + ……… + Eser X için gelir
Bu durumda ABD için toplanan gelir USD cinsinden olduğu için izlenme/dinlenme başına elde edilen gelir Türkye için elde edilen gelirden yüksek oluyor. Bunu tek sebebi TRY/USD arasındaki kur farkı ve ülke başına elde edilen gelirlerin lokal para biriminde olması.
Daha çarpıcı bir örnek vereyim. ABD’ de yaşayan bir YouTuber’ un yayınladığı bir videonun tüm izleyenleri Türkiye’ de olsun, buna karşılık Türkiye’ de yaşayan bir YouTuber’ un yayınladığı bir videonun tüm izleyenleri ABD’ de olsun. Sizce hangisi daha yüksek gelir elde edecektir.
Cevap: Türkiye’ de yaşayan YouTuber’ un yayınladığı video daha fazla gelir elde edecektir, sebebi ise içeriğin ABD’ de tüketiliyor olması, ve izleyici bulması olacaktır.
Yukarıda 2020 yılı için tahmini izlenme/dinlenme başına gelir tablosu mevcut, değerlendirmeyi size bırakıyoruz.
Dikkatinizi çekiyorum, eser başına elde edilen gelir eserin nereden geldiği, dağıtımını kimin yaptığı, çıkarıldığı yapımcının hangi ülkede olduğu ile ilişkili değil, o eseri izleyen/dinleyenlerin nerede olduğu ile ilişkili bir konu.
Aynı şekilde Azerbaycan’ da çekilen ve Türkiye’ den bir MCN ile YouTube’ a yüklenen ve çok izlenen bir video’ nun ABD’ den izleyici edinmesi, buna karşılık ABD şirketleri tarafında reklama değer bulunması ve daha çok izlenme başına gelir elde etmesi, videonun hangi ülkede çekildiği ya da MCN’ in hangi ülkede olduğu ile ilişkili değil, tüketenlerin hangi ülkede olduğu ile iliskili.
Umarım konuya biraz daha açıklık getirmiş, sizleri aydınlatmış oluruz.
Kolay gelsin
spotify youtube hakediş
Bora Turan