Cover/Remix Yapmak
Okuma süresi: yaklaşık 2 dakika
Bize sıkça sorulan sorulardan bir tanesi Cover/Remix yapmak ile, burada oluşan hak ve kazançlarla ilgili.
Size bununla ilgili bilgilerimizi aktaralım.
Eğer bir ‘cover’ yapmak isterseniz, ya da bir şarkının ‘remix’ini’ hazırlamak isterseniz; öncelikle eser üzerinde var olan hakların neler olduğunun farkında olmanız gerekir diye düşünüyorum.
Peki nelerdir bu haklar?
Duruma göre bahse konu haklar ve muhataplar değişmekle birlikte temelde var olan haklar şunlar oluyor;
- Yapımcı hakları (Recording/Master)
- İcracı (Sanatçı) hakları
- Beste hakları
- Söz hakları
Bir eseri kullanmak istediğinizde, izinsiz kullandığınızda, cover ya da remix yapmak istediğinizde otomatik olarak bu hakların sahipleri ile muhattap konumuna geliyorsunuz.
Peki anlayalım bu hakları;
Yapımcı hakları, komşu haklar diye ifade edilen haklar kapsamında olup, bahse konu eserin belirli bir icracı ile belirli bir zamanda yapılan kayıdı ile ilişkilidir. O nedenle ‘Master/Recording’ hakları şeklinde adlandırılırlar ve sadece bahse konu “o” kayıda ilişkin haklardır. Teknik olarak aynı yapımcı, farklı bir icracı ile aynı eseri kullanarak farklı bir kayıt yapar ise, bu o’ kayıttan farklı bir master hak oluşturur.
Bahse konu kayıt her kullanıldığında, yapımcı ile muhatap olmak zorunludur çünkü kullanılmak istenen hak yapımcıya aittir. Bu hakları yapımcının kendisi ya da onu temsilen ‘Müzik Yapımcıları Meslek Birliği (MÜYAP)’ korumakla yükümlüdür.
Çoğunlukla cover yaparken bu hak ihlali söz konusu olmaz iken, remix yaparken bu hak direkt olarak ilişkilidir.
İcracı hakları, Yapımcı hakları kapsamında yapılan kayıt için, eseri icra eden sanatçının icracı hakları vardır ve teknik olarak kayıt kullanılarak yaratılacak her yeni eserde icracıdan izin alınması gerekir. Pratikte ise, bu haklar yapımcı tarafından -yapımcı hakları kapsamında- devir alınırlar ve eserin cover ya da remix maksatları ile kullanımında yapımcı hakları alındığı durumlarda bu hakkın icracıdan tekrar alınmasına gerek kalmayabilir. İcracı haklarını genellikle sanatçılarin kendileri ya da onları temsilen ‘Müzik Yorumcuları Meslek Birliği (MÜYORBİR)’ tarafından korunur.
Cover yaparken bu hak ihlali söz konusu olmaz iken, remix yaparken bu hak direkt olarak ilişkilidir.
Beste ve Söz Hakları, asıl haklar diye ifade edilen, esere esas teşkil eden fikri haklar kapsamında olan bu hakları ‘Musiki Eseri Sahipleri Meslek Birliği (MESAM)’ ve ‘Musiki Eseri Sahipleri Grubu Meslek Birliği (MSG)’ korumakla yükümlüdür. Bu haklar eserin beste ve sözlerini yazan kişi(lere) aittir. Haklar çoğunlukla sanatçılar tarafından MESAM/MSG tarafında takip edilebilsin, eserler başka şekillerde (reklam, film müziği gibi) değerlendirilebilsin diye edisyon şirketlerine devredebilinmektedir. Bu haklara ilişkin izin almak için genellikle sanatçı ya da edisyon şirketleri ile görüşmek gerekir.
Cover yaparken direkt olarak ilişkilidir ama remix yaparken hak ihlali söz konusu olmayabilir. Eğer orijinal kaydın yapımcısına remix izni ve hak devri izni verilmemişse baştan izin alınması gerekir.
Toparlamak gerekirse, eğer herhangi bir eseri kullanmak, ondan gelir elde etmek, cover ya da remix etmek istediğinizde burada bahsedilen hak sahiplerinden izin, onay anlmaniz gerekir. Alınmadığı durumlarda bu hakların sahipleri ile karşı karşıya gelmek durumunda kalabilirsiniz. Lütfen unutmayın izinsiz kullanımlarda ‘Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK)’ uyarınca hapse varan, ağır yaptırımlar var.
Yazıdan da tahmin edeceğiniz gibi, eğer izinsiz bir eser kullanarak gelir elde ediyorsanız, hem bu gelir size ait değil hem de hukuki olarak sizi zor duruma sokabilir.
Eğer cover, remix yapmayı planlıyorsanız, konuyu bilen birileriyle çalışmanızı tavsiye ediyoruz.
Kolay gelsin.
tips
Bora Turan