Müzisyenler İçin Gelir Kaynakları/Kalemleri
Okuma süresi: yaklaşık 5 dakika
Müzik yapan kişilerin birçok gelir kalemi var, acaba herkes bunların neler olabileceğinin farkında mi?
Gelir kalemleri nelerdir? Bunlar nasıl toplanır? Toplamadığınız gelirler var mı?
Streaming/Download
Dijital olarak dağıtılan ürünler, son kullanıcısı ile buluştuğu platforma bağlı olarak download, stream gibi biçimlerde tüketiliyor olacaklar. Buna karşılık dağıtımcınıza bir hakediş ödenecek ve siz buradan hakedişinizi toplayacaksınız.
*AppleMusic, Spotify, Fizy, YouTubeMusic vb
Video Monetization
Dijital olarak ürünlerin gelir kaynaklarından bir tanesi Video platformlarında son kullanıcı ile buluştukları, izlenme ve reklam gösterme oranlarına bağlı olarak üretecekleri gelirden pay almaları şeklinde olacaktır. Bu gelirler video ürünlerinizi dağıtan şirket tarafından toplanacak ve siz buradan hakedişinizi toplayacaksınız.
*YouTube, Vevo, DailyMotion
Partner Programları
Son kullanıcıların videolar yarattıkları, gelir potansiyeli olan durumlarda ise; bunları yaratırken sizin eserlerinize ilişkin kullanımlardan size doğacak hakedişleri dijital dağıtımınızı yapan şirket toplayacak ve siz buradan hakedişinizi toplayacaksınız.
*YouTube, Instagram, Twitch, Facebook, DailyMotion
Fiziksel Satışlar
Günümüzde ne kadar kaldı tartışılır ama hala mağazalar var ve buralarda CD, Kaset, Plak satışı devam ediyor. Bir fiziksel ürünü olsun diye isteyebilir müzisyenler.
Eğer fiziksel ürününüzün olmasına kara verdiyseniz, ilk önce bunun yasal olarak basılabilmesi lazım; bunun için Kültür Bakanlığı’ndan gerekli izinlerin alınması, bandrol ödemesi yapılması gerekiyor. Bunlar tamamlandıktan sonra, ürününüzü imal edecek bir fabrika bulmanız lazım; kaset ve plak ülkemizde yapılmıyor, CD ise son temasımda 1 tane fabrika kalmıştı hala var ise ona bastırmak mümkün.
Daha sonra bu ürünün dağıtılması lazım, bunun için bir fiziksel dağıtımcı ile anlaşılabilir.
Bu ürünler raflara konduktan sonra, satılmaya başlıyor. Mağazaların ödeme vadeleri 120-180 gün aralığında, bu süre dolmadan ürünleri iade edebiliyorlar ki genellikle öyle oluyor.
Burada çok önemli bir nokta var altını çizeceğimiz; dağıtımcılar ürünü her dağıttıklarında ücret alıyorlar, yani ayni ürün bir mağazaya giderken dağıtımcıya borçlanıyorsunuz; eğer o ürün mağaza tarafından iade edilirse tekrar borçlanıyorsunuz, aynı ürünü mağaza tekrar talep ederse bir kez daha borçlanıyorsunuz.
Yani biz ürünlerini dağıttırdıktan sonra, satılan ürünleri olmasına rağmen borçlu çıkan birçok müzisyen ile karşılaştık.
Bizden tavsiye, eğer ürüne halihazırda çok talep yok ise, büyük miktarlarda satılacağını düşünmüyorsanız, fiziksel olarak ürün çıkartmayın.
Mekanik Haklar
Söz ve beste size ait ise, master hakların ötesinde platformlardan mekanik haklara ilişkin ödeme hakedişi bulunmaktadır. Bu hakedişleri platformlar meslek birlikleri aracılığı ile ödemektedirler. Bu hakedişlerinizi -eğer çalışıyorsanız- editörünüz, üyesi bulunduğunuz meslek birliği ya da hiçbir yere üye değilseniz yine meslek birliği toplamaktadır.
Umuma İletim Hakları
Hem eserlerin halka açık yerlerde (gece kulübü, bar, kahvehane, otel, restaurant) çalınmasından doğan, hem de çalınan eserlerin söz ve beste haklarından doğan hakedişler mevcut olup, bunlar meslek birlikleri aracılığı ile toplanmaktadır. Bu hakedişlerin ses ve beste haklarından kaynaklanan kısmını -eğer çalışıyorsanız- editörünüz, üyesi bulunduğunuz meslek birliği ya da hiçbir yere üye değilseniz yine meslek birliği toplamaktadır. Çalınmasından dolayı ortaya çıkan gelirleri meslek birliğinden direk takip etmek mümkündür.
Radyo/TV
Hem eserlerin medya araçları (TV, Radyo vb) aracılığı ile çalınmasından doğan, hem de çalınan eserlerin söz ve beste haklarından doğan hakedişler mevcut olup, bunlar meslek birlikleri aracılığı ile toplanmaktadır. Bu hakedişlerin ses ve beste haklarından kaynaklanan kısmını -eğer çalışıyorsanız- editörünüz, üyesi bulunduğunuz meslek birliği ya da hiçbir yere üye değilseniz yine meslek birliği toplamaktadır. Çalınmasından dolayı ortaya çıkan gelirleri meslek birliğinden direk takip etmek mümkündür.
Sync Hakları
Eserlerin film, dizi, reklam alanlarında kullanılması aracılığı ile doğan, hem de bu kullanımlardan doğan eserlerin söz ve beste haklarından doğan hakedişler mevcut olup, bunlar meslek birlikleri aracılığı ile toplanmaktadır. Bu hakedişlerin ses ve beste haklarından kaynaklanan kısmını -eğer çalışıyorsanız- editörünüz, üyesi bulunduğunuz meslek birliği ya da hiçbir yere üye değilseniz yine meslek birliği toplamaktadır. Çalınmasından dolayı ortaya çıkan gelirleri meslek birliğinden direk takip etmek mümkündür.
Konser/Performans Hakları
Sanatçıların perform ettikleri konserler karşılığında bir hakediş doğmakta olup, bunu genellikle konser organizasyonunu yapan kişiler aracılığı ile toplamaktadır.
Ticari Satış Hakları
Sanatçı eserleri ya da kendi adı ile ticari ürünler ile ilişkilendirilebilir ve bunların kullanımı ya da satışı ile alakali olarak bir hakediş sahibi olabilir. Bunu bahsekonu eser ya da ismi kullanan ticari iştirak ile anlaşma çerçevesinde toplamaktadır.
Bizim tavsiyemiz, sanatçının tüm bu gelir kalemleri ile aşina olması ve tüm bunları toplayabilecek organizayonu kurması, ya da organizasyonlar ile çalışmasıdır.
Özellikle söz, beste sahibi sanatçiların bir meslek birliği ile çalışıyor olmasını tavsiye ederiz.
| Gelir Kalemi | Kim Toplayacak? | Ne ile Alakalı |
|---|---|---|
| Streaming/Download | Dağıtımcı | Master |
| Video Monetization | Dağıtımcı | Master |
| Video Partner | Dağıtımcı | Master |
| Fiziksel | Fiziki Dağıtımcı | Master |
| Mekanik | Editör/Meslek Birliği1 | Söz/Beste |
| Sync | Editör | Söz/Beste |
| Umuma İletim | Meslek Birliği1 | Söz/Beste |
| Umuma İletim | Meslek Birliği2 | Master |
| Radyo/TV | Editör/Meslek Birliği1 | Performans |
| Radyo/TV | Meslek Birliği2 | Performans |
| Konser | Organizayon | Performans |
| Ticari Satış | Ürün Dağıtımcısı | - |
hakediş tips biz ne düşünüyoruz
Bora Turan